Jane mono mung tembung akal-akalan disengguh katon modern, melu basa gaul, tumrape bocah kanoman. Akale warga Pagupon Kopong ing Roemah Martha Tilaar Gombong, kanggo narik kawigatene para kanoman supaya gelem melu sinau lan nduweni seni Budaya Macapatan.
Ora beda kaya warung sembako, jenenge nganggo Mart utawa Mall, warung wedang dadi Café, senajan kang didol ya meh padha karo kang ana ing warung Angkringan. Watone bisa nganggo basa manca rasane kaya luwih gaul sarta gawe mongkog. Apa iya mangkono?
Budaya tradhisi macapatan jaman kawuri biyasane katindakake nalika ana bayi lair nganti puput puser udakara sepasaran, banjur diarani Muyen. Kadhang kala uga kanggo ngregengake malem towong utawa malem midodareni, ing daleme sedulur kang arep mbarang gawe mantu. Biyasane ditindakake ing wayah bengi sedina sak durunge temu manten, ana ing adicara Tebusan Kembar mayang.
Miturut adat kang lumaku ing jaman kawuri mau, para tamu kang kajibah macapatan, lenggahe gawe kalangan mubeng, nembange maca buku babad utawa rerepen macapatan liyane, sarana nembang siji-siji gilir gumanti. Tumrape bocah kanoman saiki ya krasa ngantuki lan mboseni, malah sok njuwarehi. Apa maneh kanggone kang durung kenal tembang macapat, saya krasa megahi tenan. Dikon sinau nembang macapat, mesthi akeh gedhege, katimbang manthuke. Ah, mboten mawon. Sing ajeng nanggap macapatan kaya niku, sinten mbah?
Lha iya, ya. Umpama wis gelem sinau wis pinter macapatan, kang arep nanggap sapa? Ya, aluwung sinau nembang lagu-lagu pop, apa ndhangdhut utawa campursari, yen rupane bagus apa ayu, senajan sangune swara mung pas-pasan, isih bisa melu tanggapan.
Ucupe pancen kanggo nguri-nguri budaya dhaerah, minangka ciri kapribadening bangsa. Mula warga Pagupon Kopong Roemah Martha Tilaar Gombong kang dipandhegani dening Ki Sabur Herdian Raamin, bebarengan Ki V. Sigit Tri Prabowo Atmodiwongso lan Ki Trimo Raharjo, sarta dibiyantu Ni. Alona Noventa, darbe tekad, kanthi maneka cara supaya budaya macapatan tetep bisa lestari lan ngrembaka. Tekade, macapat aja nganti cures, kaya tekade Mat Kauli saka Jawa Timur, apadene Rama Praja lan Rama Dwija saka Pamulangan Macapat Kridha Mardawa ing Keraton Ngayogyakarta Hadiningrat. Kamangka sing jeneng macapatan biyen-biyene genah tanpa iringan. Mligi swara lesan thok.
Kalangan Macapat Pagupon Kopong ngadani pasinaon tembang lan kawruh utawa ngelmu macapat, supaya aja mboseni banjur diselingi maca geguritan, uga kadhang kala kanggo ngiringi maca geguritan sarta kanggo ngiringi pentas Teater/ Sandiwara basa Jawa. Bab kawruh macapat kuwi dening warga Pagupon Kopong banjur sinebut Macapatologi, ya pancen ana-ana wae akale. Amarga saka ngadani pementasan macapat bebarengan ngiringi maca guritan lan pentas Teater kuwi mau, banjur tuwuh tembung Macapat Kolaborasi.
Pranyata ada-ada Macapat Kolaborasi mau bisa narik kawigatene kadang Tetet Srie WD, sawijining tokoh seniman Koreografer lan Analisis seni pertunjukan, kang nate melu nangani workshop ing Peter Brook-Perancis. Panggagas utama Jakarta International Of the Performing Art Festval, Jakarta On The World, sarta panampa penghargaan koreografi saka Centrale E’Cole Universtiy-Perancis iki, biyen lulusan saka Lembaga Kesenian Jakarta/Institut Kesenian Jakarta, kelahiran Yogyakarta. Karya koreografine kadang Tetet Srie WD wis asring menang ing ajang festival apa dene kompetisi, ora kurang saka 40 karya. Antara liya kang kawentar ya kuwi: In Memoriam Of Maria Callas, Perjalanan Di antara Abad dan Mitos, berburu Jangkrik Berkepala Rembulan, lan Gusti Kanjeng Ratu Kalinyamat. Kajaba uga asring ngadani panaliten kabudayan ing sak jroning negara apa dene manca negara (Malaysia, Singapore, Filipina, Jepang, Italia, Belanda, Perancis, Jerman, Spanyol, Mesir. Hongaria, Cekoslovakia, Korea, Taiwan lan liya-liyane). Nalika telung sasi kepungkur, mapan ana ing Roemah Martha Tilaar-Gombong, Tetet Srie WD, kajaba oleh andharan kawruh Macapat lan Geguritan kanggo para warga sutresna seni macapat lan guritan ing kutha Kecamatan Gombong lan sakiwa tengene, uga klakon pentas bebarengan warga Pagupon Kopong, anggelar pentas Macapat lan Geguritan, mentasake pethikan serat Dras Sumunar, karyane kadang Tete Srie WD kang nate dipentasake ing 154-Boulevard Bineau 92200 Neully sur Siene-Perancis. Serat Dras Sumunar isine kebak piwulang luhur, wewarahe wong tuwa marang para putra-putrane anggone mecaki panguripan murih rahayu ing donya lan akherate.
Senajan mung latihan rong dina, nyatane bisa gawe eram, gumun sarta ngungune para penonton. Kawiwitan pentas tari para remaja putra putri garapane Ibu Desi Liasari, diterusake sekar kidung Sesinggah kang digarap Teater/Sandiwara basa Jawa dening Kelompok Teater Pagupon Kopong, minangka gagasane Ki Sabur Herdian Raamin sarta disutradarani dening Sdl. Hugo Gian Sastrodarmojo, banjur diterusake macapat serat Dras Sumunar, dumadi saka pupuh Dhandhanggula, Mijil, Asmaradana, Sinom, Pucung, Pangkur lan Durma, antarane 10-12 pada saben pupuhe.
Sarta diselingi maca Geguritan: Dhuh Pangeran, Katresnan, Ing Wanci Dalu, Dina Iki Dinane Pangeran, Platarane Gusti, Pucuking Katresnan lan Luh Garing Wolulas Taun, kabeh karyane kadang Tetet Srie WD nyawiji ana ing serat Dras Sumunar. Jroning pentas dibiyantu dening Ki V. Sigit Tri Prabowo Atmodiwongso, Ni Ika Lusiarti, Ki Trimo Raharjo, Ki FX. Sugianto, Nyi Sukinah, Ki Wagimin lan Ki Bambang Tri Suwandi, sarta warga Pagupon Kopong liyane, iringane cukup gender barung laras Slendro lan Pelog dening Ki. Surawan. Anggone pentas nganti rampung penontone ora krasa bosen, malah dikira durung purna. Nyatane tembang macapat bareng digarap temenan bisa narik kawigatene masyarakat penontone. Kadang Tetet Srie WD anggone nembang pancen ora mung waton nyuwara, nanging nyata dijiwani lan dirasakake tenan, bisa gawe seneng, bisa gawe guyu, bisa gawe nesu nanging uga bisa gawe trenyuh penontone. Jan olah rasa temenan.
Perkara Macapat Kolaborasi iki uga kasil narik kawigatene sawijining priyayi putri kang asli saka kutha Shinosima provinsi Hiroshima Jepang, jenenge Junko Higashi kang lagi udakara patang wulan sinau macapat ana ing Kursus Macapat Kridha Mardawa Keraton Ngayogyakarta Hadiningrat, bebarengan ingkang Garwa, saka Ngayogyakarta karaya-raya nekani Roemah Martha Tilaar-Gombong rikala dina Jum’at malem Sabtu tanggal 29 April 2016 wingi, amarga kepengin ngerti sarta melu nem-bang macapat kanggo ngiringi maca Geguritan. Jroning wawan pangandikan karo para kadang warga Pagupon Kopong, mbak Junko Highasi ndikakake menawa seni budaya ing Jepang isih kalah karo seni budaya kang tuwuh ana ing Indonesia, utamane ing tanah Jawa. Negara Jepang kurang nguri-uri budaya kang sipate lokal dhaerah, dadi jenis budaya kang ngrembaka ya mung sethithik.
Ora kaya negara Indonesia, kang saben tlatah darbeni seni budaya kanthi ciri dhewe-dhewe, kabeh bisa tuwuh ngrembaka sarta bisa mad sinamadan, bebrayanan, tukar kawruh lan kajen kinajenan ing antaraning para seniman lan seniwatine.
Junko Higashi uga lagi ngawruhi menawa macapat bisa kanggo ngiringi seni Teater lan maca Geguritan, sarta nyatane dirasa bisa kepenak lan luwih apik, bisa narik kawigatene para kanoman. Macapat kolaborasi menawa ditegesi nggabungake utawa nyawijekake seni macapat lan seni-seni liyane kang ana, ing jaman biyen uga wis ana. Kayata macapat digabung karo seni Karawitan, dadi tuwuh gendhing Ladrang Pangkur, Ldr Asmarandana, Ktw Sinom, Ktw. Mijil, Ktw Gambuh, Tembang Palaran, lan isih akeh maneh liyane.
Macapat uga bisa digiring terbang dadi ana seni Santi swaran, seni Janeng lan liyane. Kabeh mau mung gumantung kawasisan sarta jembaring wawasan para seniman/seniwati utawa kelompok seni kang ana, anggone darbe tekad memetri seni budaya, srana makarya kanthi temen, tekun sarta tlaten, bisa nuwuhake gagasan anyar kang luwih manjila, kanggo bisa narik kawigatene warga masyarakat.
Jarene para winasis, Seni nut jaman kelakone. Kabeh bisa dicoba, waton bisa ditampa lan disenengi warganing bebrayan, mesthi bisa tuwuh ngrembaka. Nuwun. (*)
Sumber : panjebarsemangat.com
Administrator
http://www.panjebarsemangat.co.id/berita-452-macapat-kolaborasi-apa-kuwi%E2%80%A6.html